Znamenitosti Budve - Budva je primorski grad na Jadranskom moru u Crnoj Gori. Grad ima oko 18.000 stanovnika i sjedište je opštine Budva. Područje oko grada, duž obale, poznato je i kao Budvanska rivijera. Rivijera je centar crnogorskog turizma, i poznata po peščanim plažama, noćnom životu. Značajni turistički objekti se nalaze unutar zidina starog grada Budve iz XV vijeka. U blizini Budve nalazi se turistički centar Bečići. Budva je stara oko 3.450 godina i jedan je od najstarijih gradova na Jadranskom moru. Prema legendi, osnivač Budve bio je Kadmo, sin feničanskog kralja Agenona, vladar Tebe, muž Aresove i Afroditine kćeri Harmonije. U dubokoj starosti supružnici su bili prisiljeni napustiti grad. Na volovskoj zaprezi (otud naziv Butoe - volovi) došli su u zemlju Ilira i zagospodarili njome. Vjeruje se da se Kadmov i Harmonijin grob nalazi u blizini Epidamna, današnjeg Drača.
Sveti Stefan', jedno od najekskluzivnijih ljetovališta na Mediteranu, nastao je adaptacijom kamenih kuća na ostrvu, sagrađenim prije više od pet vjekova za sklanjanje stanovništva iz okolnih sela za slučaj napada od gusara i Turaka. Po predanju Paštrovići su 1442. godine od plijena sa turskih galija utvrdili ostrvo i sagradili dvanaest kuća, po jednu za svako paštrovsko pleme. Bio je trgovački, saobraćajni centar Paštrovića i skoro 300 godina sjedište Bankade – paštrovskog plemenskog suda. Naselje je dobilo ime po crkvi na vrhu ostrva, posvećenoj svetom arhiđakonu Stefanu. Na ostrvu još postoje crkve sv. Preobraženja i sv. Aleksandra Nevskog.Stefan je nekoliko vjekova bio ribarsko selo, dok sredinom pedesetih godina prošlog vijeka nije počelo njegovo iseljavanje da bi se u kamenim kućama izgradili luksuzni apartmani i sobe. Grad-hotel je otvoren 13. jula 1960. godine i decenijama je bio stecište poznatih ličnosti iz cijelog svijeta – između ostalih tu su boravili Sofija Loren i Karlo Ponti, Alberto Moravija, Andre Marlo, Ričard Vidmark, Kirk Daglas, Klaus Kinski, Monika Viti, Silvester Stalone, Jurij Gagarin, Boris Spaski, Bobi Fišer... krunisane glave, brojni političari i bogati šeici.
Oko hotela "Miločer", sagrađenog prije 80 godina kao ljetovalište jugoslovenske dinastije Karađorđević, decenijama se formirao vrt od egzotičnog drveća i cvijeća, zeleno-cvijetna oaza u srcu ekskluzivne svetostefansko-miločerske turističke zone. Libanski kedar, eukaliptus, tropska mimoza, japanska mušmula, kaktus, agava, pitospora... uz lokalno mediteransko rastinje i cvijeće, decenijama su za turiste i izletnika i iz udaljenijih mjesta nešto što se mora vidijeti. Ispred parka su predivne plaže – Miločerska (Kraljeva) i Kraljičina.
Jedno od najstarijih naselja na Jadranu, prema istorijskim izvorima poznato prije više od dvije i po hiljade godina, kao ''grad Ilirije'', nezaobilazno je mjesto prilikom posjete Rivijeri. Po legendi Budvu je osnovao Kadmo, sin feničanskog kralja Agenora i kraljice Telefose. Bio je osvajač i vladar Beotije, pokrajine u Grčkoj, i kada je iz njenog grada Tebe protjeran zajedno sa svojom ženom Harmonijom, našao je utočište kod ilirskog plemena Enheleja. Po legendi Kadmo je došao sa volovskom zapregom i otud naziv Budva (bous na grčkom znači vo). Stariji nazivi za Budvu bili su Butua, Buthos, Butoba i Civitas Antique (Stari grad).Kroz svoju istoriju bila je na meti više osvajača (Grci, Rimljani, Sloveni, Saraceni, Turci, Mlečići, Austrougari, Francuzi...) i pripadala mnogim državama, a doseljavanjem iz različitih krajeva, koja su pratila te promjene, mijenjala se i struktura prvobitnog ilirskog stanovništva.Stari grad čini jedinstvenu arhitektonsku i urbanističku cjelinu, opasanu srednjovjekovnim bedemima, sa tvrđavom, kulama i kapijama. U prošlosti Stari grad je najteže oštećen u zemljotresu 1667. godine, a znatne su bile i posljedice zemljotresa 1979. godine.Uz uske ulice, male pjace i trgove, ređaju se kafići, butici, barovi, restorani, galerije... da bi tokom ljetnjih mjeseci zahvaljujući predstavama, koncertima i izložbama Stari grad zaista postao Grad teatar, kako se i zove festival koji od 1987. godine oplemenjuje stari primorski grad i daje mu posebnu boju i šarm.Posebnu vrijednost imaju sakralni objekti – najstarija crkva Santa Maria in Punta, zatim sv. Ivana, sv. Trojice i sv. Save Osvećenog. Pored crkve sv. Ivana su ostaci ranohrišćanske bazilike, a na Citadeli ostaci crkve sv. Marije. Između crkva je i scena za predstave Grada teatra.U Starom gradu mogu se vidijeti i rimski piloni, zidovi najstarije kapije Budve. Od ustanova kulture najznačajnije su Muzej grada Budve sa arheološkom i etnografskom postavkom, Moderna galerija i spomen dom "Stefan Mitrov Ljubiša".
Plaža Mogren, nadomak Starog grada, zbog finog pijeska, čistog mora i skrovitosti, jedna je od prestižnijih plaža na južnom Jadranu. Čine je dvije plaže povezane tunelom, a do plaže vodi betonska staza od hotela ''Avala'' duga 350 metara. Plaža je dobila ime po španskom moreplovcu Mogriniju koji se tu spasio poslije brodoloma i sagradio crkvicu posvećenom svom zaštitiniku sv. Antunu. Plaža je zbog svojih prirodnih ljepota i spoja mora, pijeska, stijenja i mediteranskog zelenila, atraktivna i van sezone kupanja, za šetače, ribolovce i avanturiste. U vrijeme južnog vjetra i jakih talasa staza nije bezbjedna, pa je treba izbjegavati.
U Starom gradu, smješten u zgradi s početka 19. vijeka, ima stalne postavke arheološke i etnografske zbirke, a u prizemlju muzeja je lapidarijum sa vrijednim primjerima kamene plastike. Arheološku zbirku čine predmeti pronađeni tokom arheoloških iskopavanja u Budvi (helenističko zlato, razne vaze, nakit, ukrasi, alatke, pribor za jelo, predmeti od stakla, gline, srebrno posuđe…) koji potiču od 5. vijeka prije nove ere do srednjeg vijeka, objedinjujući kulturu Ilira, Grka, Rimljana, Vizantijaca i Slovena na ovom području. Posebno su vrijedne zlatne naušnice i broš na kojima se vidi orao sa dječakom u kandžama, koji se dovodi u vezu sa mitom o Zevsu i Ganimedu. Etnografske zbirka sadrži predmete iz ovog kraja od 18. do početka 20. vijeka. Arheološka zbirka ima više od 1200, a etnološka zbirka 450 predmeta.
Moderna galerija u Starom gradu otvorena je 1972. godine izložbom ”Savremeni ekspresionisti” čime su po prvi put u jednoj jugoslovenskoj galeriji na istom mjestu našla djela vrhunskih jugoslovenskih i svjetskih savremenih likovnih stvaralaca ekspresionističkog izraza. Za više od četrdeset godina rada u Galeriji su organizovane samostalne i kolektivne izložbe najvećih umjetnika Crne Gore i bivše Jugoslavije. U svom fundusu ima 218 crteža, akvarela, gravira i skulptura, a najpoznatija je kolekcija Savremeni ekspresionisti. U izuzetno bogatoj kolekciji nalaze se i djela : Petra Lubarde, Mila Milunovića, Rista Stijovića, Milana Konjovića, Nikole Graovca, Anastasa i Špira Bocarića, Gojka Berkuljana, Milorada-Bate Mihailovića, Ljubinke Jovanović-Mihailović, Branka-Fila Filipovića, Marina Tartalje, Jovana Ivanovića, Eda Murtića, Stevana Luketića, Josipa Generalića, Salaha Tahera, Jasea Tabućija i Bengta Lindstroma.
Poslije propasti Mletačke republike 1797. godine, na zahtjev pravoslavnih Budvana, uz zalaganje crnogorskog vladike, Austrija je dozvolila izgradnju crkve Svete Trojice koja je završena 1804. godine. Ima zvonik ‘’na preslicu’’ sa tri zvona i kube. Fasada je ukrašena rozetom iznad zapadnih vrata. Ikonostas ove crkve radili su grčki ikonopisci u 19. vijeku i on ima izuzetnu umjetničku vrijednost. Ispred crkve nalazi se grob Stefana Mitrova Ljubiše, pisca i političara, rođenog u Budvi.
Jedna od najstarijih crkava na Primorju, po predanju, sagrađena u 7. vijeku. Bila je katedrala do 1828. godine kada je ukinuta Budvanska biskupija. Katedrala je stradala u zemljotresu 1667. godine, više puta je rekonstruisana, a visoki toranj koji dominira gradom sagrađen je 1867. godine. Uz crkvu je zgrada bivšeg biskupskog dvora. U crkvi je više predmeta umjetničke i kulturno-istorijske vrijednosti, a od starih ikona izdvaja se ikona Bogorodice sa Hristom, zvana Madona in Punta. Nazivana je još Budvanska gospa i Velika panagija (”Svetica nad svim svetim”). Ona je 1807. godine prenesena iz crkve Santa Marina in punta i smatrana je za svetinju i zaštitnicu čitavog grada i njegovih žitelja, kako od bolesti kuge tako i od napada gusara. Iz crkve je 70-ih godina prošloga vijeka izmješten glavni klasični drveni oltar, a novi oltarni zid – mozaik od muranskog stakla veličine 40 m² – kreirao je je poznati hrvatski slikar Ivo Dulčić.
Spomen dom posvećen piscu i političaru Stefanu Mitrovom Ljubiši (1824/1822-1878) nalazi se u prizemlju kuće u kojoj je rođen u Starom gradu. Otvorena je stalna postavka sa knjigama, pismima, novinskim tekstovima i dokumentima vezanim za njegov život i rad.Stefan Mitrov Ljubiša je svoju političku karijeru počeo kao sekretar budvanske opštine, kasnije je bio poslanik u Dalmatinskom saboru (jedno vrijeme i predsjednik) i poslanik u Carevinskom vijeću u Beču. Bio je istaknuti borac za očuvanje identiteta svoga naroda, njegovih sloboda, prava, vjere i jezika.Kao pisac najpoznatiji je po svojim pripovijetkama iz narodnog života i istorije ovog kraja, pisanim na narodnom jeziku, koje je zbog umjetničkih vrijednosti kritika visoko cijenila nazivajući ga ”Njegošem u prozi” i smatrajući ga jednim od najboljih pripovjedača na slovenskom jugu.Ime Stefana Mitrova Ljubiše nose osnovna škola u Budvi i gimnazija u Kotoru.
Nalazi se na obodu budvanskog polja ispod brda Ostrog po kojemu je i dobio ime. Manastir ima dvije crkve posvećene Uspeniju Presvete Bogorodice.Manja crkva je ispod manastirskih ćelija i potiče iz 15. vijeka, dok je veća crkva sagrađena 1747. godine u vrijeme crnogorskih vladika Save i Vasilija.U Manastiru su dugo boravili crnogorski poglavari, a najčešće vladika i pjesnik Petar II Petrović Njegoš koji je ovdje napisao svoj ep ’’Svobodijada’’ i jedan dio ’’Gorskog vijenca’’. Njegoš je 1837. godine prodao manastir Austriji, poslije ga je otkupio pop Filip Tanović i manastir je bio u vlasništvu porodice Tanović dok nije poslije Drugog svjetskog rata postao državna svojina. Vraćen je crkvi i obnovljen.
Spada u red najstarijih predromaničkih crkva na primorju. Prema sačuvanom natpisu ovu crkvu su osnovali benediktanci 840. godine kao svoj samostan, a kasnije su ga preuzeli franjevci. Najstarija budvanska škola radila je u ovom manastiru. U crkvi je pronađeno mnogo starih grobova. Ovdje je jedno vrijeme bila smještena arheološka zbirka predmeta pronađenih u budvanskoj nekropoli, a u novije vrijeme prostor crkve se koristi za likovne izložbe i koncerte klasične muzike.
Po predanju podignut je u 14. vijeku u doba cara Dušana, na nadmorskoj visini od oko 450 metara, na zaravni iznad manastira Praskvica. Manastir je bio metoh manastira Dečana, a kaluđeri su poslije zamonašivanja često odavde odlazili u Dečane.Za razliku od ostalih manastira u Paštrovićima u Duljevu postoji samo jedna crkva – hram posvećen svetom arhiđakonu Stefanu. U prošlosti manastir je više puta stradao ali su Paštrovići uspijevali da ga obnove. Posebna vrijednost je živopis u starijem dijelu hrama, a veliko bogatstvo fresaka otkriveno je poslije zemljotresa 1979. godine kada je dio hrama srušen. U Duljevu je radila i manastirska škola.
Od manastirskog kompleksa Podmaine sačuvana je crkva posvećena Svetoj Petki koja je aktivna. Jednostavne je arhitekture sa zvonikom ‘’na preslicu’’ sa tri okna. Svojevremeno je ukrašavala ikonostasna pregrada koja je rađena sredinom 18. a završena sredinom 19. vijeka.U blizini je, prema pisanim izvorima, postojala manastrirska crkva sv. Marka. Manastir Podmaine je bio saborno mjesto plemena Maina. Na Markovdan, 8. maja, po završetku litije po mainskim selima pred manastirom su se održavale narodne svečanosti.
Nalazi se uz samu Bečićku plažu, na uzvišenju među borovima i čempresima. Po nekim podacima potiče iz 14. vijeka i bila je posvećena apostolu sv. Tomi. Crkva je bila oronula i na njenom mjestu sagrađena je 1910. godine nova crkva posvećena Stefanu Štiljanoviću, poslednjem paštrovskom knezu, srpskom despotu i svetitelju, rođenom u neposrednoj blizini ove crkve. Svake godine ovdje se okupljaju vjernici 17. oktobra, na dan svetog Stefana Štiljanovića, i 19. oktobra, na dan svetog Tome, Tomindan.U ovoj crkvi čuva se i dio moštiju svetog Stefana Štiljanovića, prenijetih 2007. godine iz Beograda. Crkva je privlačna i za turiste jer ima prilaz sa plaže.
Manastir Reževići se nalazi pored magistralnog puta, između Svetog Stefana i Petrovca. Po predanju sagrađen je na mjestu paganskog hrama iz antičkog perioda. Manastir ima tri crkve. Crkvu Uspenja presvete Bogodorice sagradio je srpski kralj Stefan Prvovjenčani 1226. godine. Crkvu arhiđakona Stefana podigao je car Dušan 1351. godine, kada je Paštrovićima priznao plemstvo i podario Zakonik po kojemu su Paštrovići sudili na plemenskom sudu Bankada na Drobnom pijesku. Ta crkva je porušena početkom 19. vijeka i na njenom mjestu izgrađena veća. Najveća crkva u manstirskom kompleksu je crkva Svete Trojice izgrađen 1770. godine sa zvonikom dozidanim 1839. godine. Manastirski konak izgrađen je sredinom 19. vijeka.U manastiru su sačuvane freske iz 16. vijeka sa slojevima iz 13. vijeka, vrijedne ikone i crkveni predmeti, preostali iz sedmovjekovne istorije u kojoj je manastir više puta pljačkan od raznih osvajača kada je uništeno više starih knjiga i dokumenata.U Reževićima je pronađen 1860. godine Paštrovski statut koji se smatra poslednjom preradom Dušanovog zakonika, tada je odnesen i danas se čuva u Zagrebu. Manastir Reževići je kao i danas uvijek bio pored važnih puteva, pa je ostalo zapisano da je ovdje bio stub sa udubljenjem za bokal vina, kao znak gostoprimstva, namijenjen za putnike prolaznike.
Nalazi se oko tri kilometra iznad manastira Praskvica. Posvećen je Uspeniju Presvete Bogorodice, a od 2004. godine je ženski manastir. U porti manastira pronađene su monaške gorbnice koje svjedoče da je ovdje postojao monaški život i u srednjem vijeku. U kompleksu manastira je kapelica posvećena Svetom Benediktu Nursijskom i novija ckva posvećena Svetim carskim mučenicima Romanovim.
CG
En
Ру́
25°C